Văn hóa hút thuốc lào của người Việt xưa

Văn Hóa Hút Thuốc Lào Của Người Việt Nam đã có từ xa xưa rồi và truyền từ đời này qua đời khác qua nhiều thế hệ.

Tập quán hút thuốc lào chính là “khúc dạo đầu” cho cuộc hội ngộ, tương phùng, là thói quen của mọi tầng lớp người già trẻ, trai ,gái cả phụ nữ và trẻ em, khu vực nông thôn, và dân nghèo thành thị cho đến tầng lớp quý tộc thời phong kiến.Ở vùng nông thôn Việt Nam trước kia, hầu như nhà nào cũng có người hút thuốc lào.

Theo Lê Quý Đôn, nước Nam ta vốn không có giống thuốc ấy. Từ năm Canh Tý, niên hiệu Vĩnh Thọ (1660).Theo Đào Duy Anh, đời vua Thần Tông nhà Lê, người nước Ai Lao mang giống đến, dân ta mới đem trồng. Quan, dân, đàn bà, con gái đua nhau hút, đến nỗi có người nói rằng: “Nhịn cơm ba ngày còn được, chứ một lúc nhịn hút thuốc thì không được”.

Công cụ hút thuốc lào gọi là điếu, có ba loại chính:

1- Điếu bát:

Gồm có bát điếu, thường làm bằng gốm, sứ là nơi chứa nước. Nõ điếu lắp ở phía trên và đục một lỗ ở gần đó để cắm se điếu vào khi hút. Se điếu phổ biến là bằng cần trúc nhỏ, đục rỗng ruột.

2- Điếu cày:

Thân điếu hình ống, hay được làm bằng tre, nứa, ngoài ra còn làm bằng kim loại nhẹ; dài khoảng 40 – 60 cm. Một đầu của thân điếu phải kín (nếu làm bằng tre thì lợi dụng luôn mắt tre) để thân điếu có thể chứa nước, đầu kia hở dùng để hút.Nõ điếu lắp chếch về phía đầu dùng để hút chứ không vuông góc với thân điếu cho dễ hút.

3- Điếu ống:

Hay còn gọi là điếu dóng: thân điếu tương tự điếu cày nhưng ngắn và to hơn, làm bằng gỗ quý, xương ống của động vật hoặc bằng ngà. Nó có thể đặt đứng vững được khi sử dụng chứ không cần cầm như điếu cày và có quai xách.Loạiđiếu này ngày xưa chỉ tầng lớp quý tộc mới có dùng.Khi hút người hầu châm lửa và đưa cần cho người hút. Đi đâu, thì người hầu mang điếu đi theo.

Ngày xưa dân ta quan niệm rằng thuốc lào có thể trừ được các bệnh phong hàn, sơn lam, chướng khí, nên thuốc mau chóng được phổ biến. Nhưng có thời guan thuốc lào là nguyên nhân gây ra nạn cháy nhà lớn. Năm Ất Tị, đời Cảnh Trị (1665), hai lần hạ lệnh nghiêm cấm hút thuốc, lùng bắt những kẻ trồng thuốc, bán thuốc, hay hút thuốc giấu, mà không tuyệt được.Trước lệnh cấm của vua, nhiều người tài tình khoét thân tre đang sống để làm điếu hút, hoặc chôn giấu điếu bát xuống đất, chỉ để hở miệng khỏi mặt đất để dấm dúi hút trộm, càng sinh hoả tai.Về sau triều đình biết không thể tuyệt được, nên lại bỏ lệnh cấm ấy. Những chiếc điếu bị vùi xuống đất, nay lại được đào lên, lau sạch sẽ, sóng nước trong lòng điếu tiếp tục reo vang nhả khói.

Thuở xưa hút thuốc lào là thói quen của mọi tầng lớp người già trẻ, trai ,gái cả phụ nữ và trẻ em, khu vực nông thôn, và dân nghèo thành thị cho đến tầng lớp quý tộc.Ở vùng nông thôn Việt Nam trước kia, hầu như nhà nào cũng có người hút thuốc lào. Và dù ở tầng lớp nào cũng không phân biệt gái – trai,quan – dân.Nhưng theo dòng chảy của lịch sử và sự thay đổi của đất nước thì văn hóa thuốc lào dường như đã trở thành sự độc quyền của đàn ông tự bao giờ. Hiện nay chỉ còn lại một số vùng dân tộc ít người còn có tập tục phụ nữ hút thuốc lào.